Fobiler
16-02-2024
15:10
Fobiler
Bir tehlike ile karşılaştığımızda verdiğimiz duygusal tepkiye korku denir. Bu korku günlük hayatımızı olumsuz yönde etkiliyorsa fobi denir.
Korku ile karşılaştığımızda kaç ya da savaş tepkisi gösteririz. Fakat kişi korku karşısında kaçamıyorsa ya da bu durumla savaşamıyorsa fobiye dönüştüğü anlamına gelir. Fobiler anksiyete bozukluğu olarak DSM-V’te yer alır.
DSM-V Özgül Fobi Tanı Kriterleri:
A. Aşırı ya da anlamsız, belirgin ve sürekli korku
B. Fobi kaynağı her zaman korku ve kaygı doğurur.
C. Fobik durumlardan kaçınılır ya da bunlara katlanılır.
D. Duyulan korku ya da kaygı, özgül nesne ya da durumun yarattığı gerçek tehlikeye göre ve toplumsal-kültürel bağlamda orantısızdır.
E. Korku, kaygı ya da kaçınma sürekli bir durumdur, altı ay ya da daha uzun sürer
F. Sosyal, mesleki ve diğer alanlarda işlevsellikte bozulmaya neden olur.
G. OKB, TSSB, Sosyal Fobi, Ayrılma Anksiyetesi, Panik Bozukluk ile daha iyi açıklanamaz.
Özgül Fobi Tipleri:
1. Hayvan. (Örnek; yılanlar, böcekler, köpekler)
2. Doğal çevre. (Örnek; su, yüksek yerler)
3. Kan, iğne, yaralanma.
4. Durumsal. (Örnek; asansör, araba kullanma, köprüler tüneller.)
5. Diğer. (Örnek; hastalık bulaşma korkusu, çocukların palyaçolardan korkması, boğulma korkusu.)
En yaygın fobiler:
1. Zoofobi: Hayvan korkusu
2. Hidrofobi: Su korkusu
3. Akrofobi: Yükseklik korkusu
4. Otofobi: Yalnız kalma korkusu
5. Hemofobi: Kan korkusu
6. Araknofobi: Örümcek korkusu
7. Aerofobi: Uçma korkusu
8. Ofidiofobi: Yılan korkusu
9. Klostrofobi: Kalabalık korkusu
10. Astrafobi: Gök gürültüsü ve şimşek korkusu
Az görülen bazı fobiler:
1. Pedofobi: Çocuk fobisi
2. Neofobi: Yeni şey fobisi
3. Teknofobi: Teknoloji fobisi
4. Chorofobi: Dans etme fobisi
5. Bibliofobi: Kitap fobisi
6. Asimetrifobi: Düzen fobisi
7. Angolafobi: İngilizlik fobisi
8. Alliumfobi: Sarımsak fobisi
9. Musofobi: Fare fobisi
10. Arachibutyrofobi: Damağa fıstık ezmesi yapışması fobisi
11. Helenefobi: Bilimsel olmayan terimler fobisi
12. Filemafobi: Öpmekten veya öpülmekten duyulan fobi
Sosyal Fobi DSM-V Tanı Kriterleri:
A. Kişinin, başkalarınca değerlendirilebilecek olduğu bir ya da birden çok toplumsal durumlarda belirgin bir korku ya da kaygı duyması.
B. Kişi olumsuz olarak değerlendirilebilecek bir biçimde davranmaktan ya da kaygı duyduğuna ilişkin belirtiler göstermekten korkar.
C. Söz konusu toplumsal durumlar neredeyse her zaman, doğrudan korku ya da kaygı doğurur.
D. Korkulan toplumsal durumlardan kaçınılır ya da yoğun anksiyete ile bunlara katlanılır.
E. Duyulan korku ya da kaygı, toplumsal duruma göre ve toplumsal-kültürel bağlamda orantısızdır.
F. Korku, kaygı ve kaçınma süreklidir. Altı aydan uzun sürer.
G. Sosyal, mesleki ve diğer alanlarda işlevsellikte bozulmaya neden olur.
H. Madde kullanımına ya da genel bir tıbbi durumun doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir. (Ayırıcı tanı)
I. Agorafobi, Panik Bozukluk, Beden Algısı Bozukluğu ya da otizm açılımı kapsamında bozukluk ile daha iyi açıklanamaz. (Ayırıcı tanı)
Agorafobi DSM-V Tanı Kriterleri:
A. Aşağıdaki 5 durumdan ikisi ya da daha çoğu ile ilgili olarak belirgin korku ya da kaygı duyma
1. Toplu taşıma araçlarının kullanma
2. Açık yerlerde bulunma
3. Kapalı yerlerde bulunma
4. Sırada bekleme ya da kalabalık bir yerde bulunma
5. Tek başına evin dışında olma
B. Kişi kaçınmanın güç olabileceğini ya da panik benzeri ya da utanç veren diğer belirtilerin olması durumunda yardım alamayabileceğini düşündüğü için bu tür durumlardan korkar ya da kaçınır
C. Agorafobi kaynağı durumlar neredeyse her zaman korku ya da kaygı doğurur.
D. Agorafobi, kaynağı durumlardan etkin bir biçimde kaçınılır ya da yoğun bir korku ya da kaygıyla buna katlanılır.
E. Duyulan korku ya da kaygı duruma göre toplumsal-kültürel bağlamda orantısızdır.
F. Korku, kaygı ve kaçınma süreklidir. Altı aydan uzun sürer.
G. Sosyal, mesleki ve diğer alanlarda işlevsellikte bozulmaya neden olur.
H. Sosyal Fobi, OKB, TSSB, Özgül Fobi veya Ayrılma Anksiyetesi ile daha iyi açıklanamaz.
Fobi belirtileri şunlardan oluşur; bilinç kaybı, şoka girme, mide bulantısı, titreme, sinir krizi, yüz kızarması, nefes darlığı ve çarpıntıdır.
Fobiler farklı tedavi yöntemleri ile ortadan kaldırılabilir. Yaşam kalitesini etkilediği için tedavi edilmesi önerilir. En sık önerilen tedavi yöntemi Bilişsel Davranışçı Terapidir. Bu terapide fobi ile kaçmaktansa yüzleşmesi sağlanılır. Fobilerin üstüne gidilir. Bir diğer tedavi yöntemi ise ilaçtır. Bilişsel Davranışçı Terapinin yeterli olmadığı zamanlarda ek olarak ilaç tedavisi uygulanır.